Pages

Tuesday 13 September 2016

कुसूर घाट

कोकणातून पुण्यास मालवाहतूक करण्यासाठी कित्येक वर्षांपूर्वीपासून वापरात येणारा कुसूर घाट कोकणातील भिवपुरी ते आंदर मावळातील कुसूर या गावंदरम्यान आहे. बैलांच्या पाठीवर समान लादून ही वाहतूक करण्यात येत असल्यामुळे रस्ता बर्यापैकी मोठा, सोप्प्या चढाईचा व वळणा - वळणा चा असून जुन्या पायवाटेचे अवशेष अजूनही काही ठिकाणी सापडतात. घाट सुरु होतो तेथेच एक वाघजाई देवीची मूर्ती आहे, काही ठिकाणी ब्रिटीश कालीन मैलाचे दगड शाबूत आहेत. दरड कोसळू नये म्हणून उतारावर लावलेले व वळणावर लावलेले दगडी चिरे रस्त्याच्या कडेला पसरलेले असून ते ह्या प्राचीन घाटाची उपलब्धता व महत्व पटवून देतात. घाटाच्या मध्यावर पाण्याची ४ टाकी खोदून काढली आहेत त्यावरून ह्या घाटाच्या प्राचीनतेची साक्ष मिळते. वेळ वाचवण्यासाठी गावकऱ्यांनी तयार केलेली नवीन पायवाट ह्या जुन्या मार्गाला भेटतच पुढे जाते व ती काही ठिकाणी उभा चढ घेते. परंतु या वाटेने वर गेल्यास पाण्याची टाकी आड वाटेला राहतात व ती सहजा सहजी दिसत नाहीत. त्यामुळे ती पाहण्यासाठी गावातीलच एखादा वाटाड्या सोबत असला तर उत्तम. पायथ्याच्या भिवपुरी गावात बांधलेला तलाव हा पानिपत च्या रणांगणात वीरगती प्राप्त झालेल्या सदाशिवराव भाऊंची पत्नी पार्वतीबाई यांनी सदाशिवराव भाऊंच्या स्मरणार्थ स्वखर्चाने बांधवून घेतला होता. मालवाहतूक करणारे लमाण, हमाल, पशु यांची तहान भागवण्यासाठी घाटाच्या खाली व वर अश्या दोन्ही ठिकाणी तलाव बांधून काढले आहेत. भिवपुरी गावातील तलाव अजूनही उत्तम अवस्थेत असून तलावातील पाणी तेथील गावकरी धुनी धुण्यासाठी वापरतात. कुसूर गावाजवळील तलाव ओस पडला असून गावकऱ्यांनी तलावाचे घडीव दगड आपापली घरे बांधण्यासाठी केला असल्याची माहिती स्थानिक ग्रामस्थच देतात. घाट चढायला २ ते २.५ तास पुरेसे आहेत. घाटाच्या उजवीकडे ढाक चे पठार असून ढाक किल्ला मध्येच कधीतरी दर्शन देतो. डावीकडे भिवपुरी गावातून सावळे गावात गेलेली टाटा विद्युत केंद्राची पाण्याची पाईप लाईन व त्या पलीकडे फेण्यादेवी घाट दिसत राहतो. घाटाचा संपूर्ण मार्ग हा दाट जंगलातून जात असून अनेकविध पक्ष्यांची शिळ कानावर पडत राहते. मुंबई अथवा पुण्याहून एका दिवसाच्या चढाई साठी कुसूर घाट हा एक चांगला पर्याय होऊ शकतो. दोन दिवसाची भटकंती करायची असेल तर लोणावळा हून कोंडेश्वर मार्गे कुसूर गावात मुक्काम करून दुसऱ्या दिवशी कुसूर घाट उतरून भिवपुरी अथवा कर्जत ला जाता येईल. भटक्यांच्या यादीतून दूर राहिलेल्या फेण्यादेवी घाट व कुसूर घाट अश्या दोन घाटवाटा एक मुक्काम करून धुंडाळता येऊ शकतात. परंतू शहरी जीवन व तेथील कचऱ्यापासून लांब राहिलेल्या ह्या सुंदर प्रदेशाची पुरेशी काळजी घेऊनच मार्गक्रमणा करावी व तेथील निसर्गाचा पुरेपूर आनंद घ्यावा. 

No comments:

Post a Comment