Pages

Monday 24 July 2017

पेंच मधील जंगल सफारी

आयत्या वेळेस संपलेल्या हापिसच्या कामामुळे गडबडीत कसेबसे एकदाचे पेंच व्याघ्र प्रकल्पात सफारी साठी जाणे झाले होते. त्यातच पावसाच्या हजेरीने वातावरण तंग होतं. गत अनुभवावरून अश्या ढगाळ वातावरणात व्याघ्रदर्शन थोडे दुर्लभ होते हे माहित होतेच परंतु जंगलात कुठल्याही क्षणी कुठलाही चमत्कार होऊ शकतो हे देखील माहित होतेच. प्रथमच जंगल सफारी ला येणारी व व्याघ्रदर्शनासाठी उत्सूक मंडळी ह्या वातावरणाच्या खेळाबद्दल अनभिज्ञ होती आणि मी मात्र वाघोबा पहायचाच आणि इतरांनाही दाखवायचा असे मनाशी ठाण मांडून आलेलो असल्यामुळे तणावाखाली होतो. अर्थात चेहऱ्यावर त्याचा मागमूसही नव्हता. पहिल्या एक नव्हे दोन सफारी रिकाम्या गेल्या. तसे म्हणायला वानर, चितळ, सांभर, कोल्हे, जंगली कुत्रे, नीलगाय, जंगली डुक्कर वगैरेंसोबत अनेक सुंदर पक्ष्यांनी दर्शन देऊन झालं होतं. ढगाळ वातावरणात सबुरी संपत आलेली असतानाच तिसऱ्या सफारी ला संध्याकाळी मस्त पाऊसधारा कोसळल्या आणि जंगलाने जणू रूपच पालटले. न्हाऊन निघालेली झाडांची पाने हिरवीगार दिसू लागली. मावळतीच्या प्रकाशात प्रत्येक रंग उजळून दिसू लागला. ओल्या मातीचा सुवास आणि थंडगार वाऱ्याची झुळूक अंतरंगात एक प्रकारचा हुरूप आणि चैतन्य देऊन गेल्या.





त्यातच एका वळणावर जवळपास 25 जंगली कुत्र्यांचा कळप वाट ओलांडून गेला. त्यातील काही निवांतपणे पहुडले तर काहींचा खेळ सुरू होता. पुढे परतीच्या वाटेवर आणखी एक जंगली कुत्र्यांचा कळप रस्त्याच्या कडेलाच हरिणाची शिकार खाण्यात मग्न होता. छायाचित्रे घेता घेता लक्षात आले की आपल्या जिप्सि च्या चहूकडे जंगली कुत्रेच आहेत जणू नकळत त्यांनी आम्हाला घेरून टाकले होते. सफरीतील हा अनुभव त्यातल्या त्यात काहीतरी वेगळे पाहिल्याचे समाधान देऊन गेला परंतु वाघोबाचा काही मागमूस नव्हता. सूर्य क्षितिजावर पोहोचू लागला तसे आम्ही बाहेर पडू लागलो. पाऊस पडल्याने सकाळी वातावरण उघडेल व लख्ख सूर्य प्रकाश येईल ह्या आशेनेच जणू.
रात्री थोडे चांदणे पडले होते त्यामुळे आशा पल्लवित होती. सर्वांना ताकीद दिली असल्याने आणि बहुतेकांनी त्याचे पालन केलेले असल्यामुळे पहाटे 5 वाजता आमच्या तिन्ही जिप्सीनी जंगलाच्या प्रवेशद्वारावर पहिला नंबर लावला. वाह!! आज जंगलचा राजा पहायचाच ह्या दृढनिश्चयाने सकाळची सफारी सुरु झाली. वीसेक मिनिटानंतर एका ठिकाणी आम्हास ओल्या मातीत उमटलेले वाघाचे पंजे दिसले. अनुभवी चालकाने जागेच ओळखले कि हे अगदी ताजे पंजे आहेत म्हणजे वाघ जवळपासच असू शकेल. समोरून आमची दुसरी जिप्सि आली. त्यांनी देखील ते पंजे पाहिले होते. दोन्ही अनुभवी गाईड आणि चालक यांनी सल्लामसलत करून वाघ कुठल्या दिशेला गेला असेल यावर विचार करून गाडी त्या दिशेने दामटली. 5 मिनिटे फिरून त्याच जागी येऊन उभे राहिलो. दोन्ही जिप्सि समोरासमोर उभे राहून चर्चा सुरु झाली. वाघोबा जास्त लांबवर तर नसेल गेला? वाघ आहे का वाघीण? पिल्लांचे पंजे दिसत आहेत का? बोलताबोलता आमच्या गाईड ने मागे वळून पाहिले आणि तो ओरडलाच - टायगर टायगर रास्ता क्रॉस करेगा, वो देखो. लागलीच सगळ्यांनी मागे वळून पाहिले. शिकारी प्राण्याची चाहूल लागल्याने हरीण, सांभर, वानर इत्यादी कुठल्याही प्राण्याचा कुठलाही आवाज नसताना सुमडीमध्ये खाली मान घालून चाललेला वाघोबा आम्हा सगळ्यांना दिसला. कुणाला काहीच सुचले नाही. मी तर नुसते मठ्ठासारखे त्याकडे बघत बसलो. तो आला आणि गेला पण वातावरणात आता नुसता उत्साह संचरला होता. त्या गाईड ने सहज मागे वळून बघण्याचा अवकाश आणि वाघोबा दिसण्याचा योग नेमका जुळून आला होता. त्याने मागे बघितले नसते तर ??

आता एक दुवा हाती लागला होता आणि तो सोडायचा नव्हता. आता वाघोबाचा माग सुरु झाला. वाघ पुढे ज्या रस्त्यावर येण्याची शक्यता होती तेथेच जाऊन वाट पाहू लागलो. गाडीचा चालक आणि मार्गदर्शक यांची खरी कसोटी येथेच होती. जिप्सी चालक आणि मार्गदर्शकांच्या अनुभवाच्या ताकदीवर पुढे एकूण तीन वेळा वेगवेगळ्या ठिकाणी आम्ही त्याला रस्ता ओलांडून जाताना पहिला. 






सफारी मधील खरी गंमत ही इथेच असते कारण वाघ दिसणे हेच सर्व काही नाही. वाघासारख्या शिकारी प्राण्याची चाहूल लागताच संपूर्ण जंगल जागं होतं, शिकार होणाऱ्या इतर प्राण्यांचे धोक्याचे सूचक इशारे अक्ख जंगल नीनादून सोडतात. ते आवाज ओळखणे, त्यावरून इशारा देणारा प्राणी ओळखणे, तो इशारा नक्की वाघासाठीच कि कोल्हा, बिबट्या, जंगली कुत्रे इत्यादी अन्य शिकारी प्राण्यांसाठी हे ओळखणे, त्या आवाजाचा माग घेणे, त्यावरून वाघ अथवा अन्य शिकारी प्राणी कुठल्या दिशेला जात असेल ह्याचा अंदाज बांधणे, तो वाघाचा मार्ग कुठल्या रस्त्याला मिळू शकेल इत्यादी अंदाज बांधून योग्य त्या ठिकाणी योग्य त्या वेळेस उपलब्ध असणे आणि इतक्या मेहेनतीनंतर व्याघ्र दर्शन मिळणे हीच खरी उपलब्धी आणि तोच अविस्मरणीय प्रसंग आपल्या मनात कायमचा कोरला जातो.

1 comment: